Şili’de Yüksek Mahkeme, 1973’te öldürülen Şili’nin ölümsüz şarkıcısı Victor Jara işkenceyle katledilmesiyle ilgili 7 emekli askere 8 ila 25 yıl hapis cezası verdi.
Tutuksuz yargılanan 73 ila 85 yaşlarındaki 7 askerle ilgili tutuklama kararı da verildi.
Victor Jara, Augusto Pinochet’nin liderlik ettiği darbeden kısa bir süre sonra başkent Santiago’da öldürülmüştü.
Şili Komünist Partisi’nin bir üyesi olan 40 yaşındaki Victor Jara, 11 Eylül 1973’teki darbeden bir gün sonra tutuklanmış, günler sonra bulunan cansız bedeninde 44 mermi tespit edilmişti.
’’Çok cesur davrandığını biliyorum, tutuklu arkadaşlarının direnç kaynağı olduğunu biliyorum. Biliyorum orada da şarkı söylemişti. Ona çok işkence yapmışlar biliyorum. Ellerini ve bileklerini kırmışlardı. İki gün sonra da onu öldürmüşlerdi, biliyorum. Stadyumda kaldığı günlerde; daha sonra ağizdan ağza dolaşan bir şarkı beslediğini biliyorum.’’
Eşi Joan Turner o devrimini ezgileriyle halkların acılarını şarkılarına nakış nakış işleyen Şili’nin ölümsüz şarkısı Viktor Jara’nin son anlarını, işte bu sözlerle anlatmıştı.
Gitarını egemen sınıflara karşı bir silah olarak kullanırken, yüreğini ve yaşamını halkına, kurtuluş ve özgürlük mücadelesine adamış devrimci bir sanatçı, bir devrim emekçisi Viktor Jara…
‘’ Devrimci şarkı, devrimci bir güçtür. Bütün üçüncü dünya ülkelerine sözü geçen güçlü bir silah…’’ diyen Viktor Jara, bu silahı yaşamını sonu anına kadar tüm inancıyla kullanmış, şarkılarını üçüncü dünya ülkelerinde dilden dile yayılarak yok edilemeyen bir güç haline gelmiştir.
1938’de Cihllan Viejo’da yoksul bir köylü çocuğu olarak dünyaya geldi. Viktor Jara. Babası bir çoban annesi sık sık kasabada düzenlenen partilere, törenlere davet edilen bir gitaristi. Müziğe eğilimini annesinden alan Viktor Jara yaşadığı bu durumu şöyle açıklıyor; ‘’Annem çalarken o tahta kurudan çıkan ezgiler içimi işlerdi anımsıyorum, o çalarken olduğum yerde taş kesilir, kendimde geçiyordum.’’ kendisine gitar çalmayı öğreten annesi 1943’te ölünce büyük bir yalnızlık içine düşen Viktor Jara yaşamdaki bu boşluğu kendini gitarına vererek doldurmaya çalışır. 16 yaşındayken San Bernardo ilahiyat okuluna girer ve iki yıl burada okuduktan sonra askere alınır. 1960’da ise askerden dönerek Şili Üniversitesi Tiyatro okuluna girer. Bu yıllarda tanıştığı büyük folklorcu Violeta Parra’nin şarkılarını öğrenmeye ve çalışmaya başlar. Violeta Parra ile tanışmasının kendisi için bir dönüm noktası olduğunu ifade eden Viktor Jara, tiyatroda da hızla yükselir ve okulda yönetmen olarak çalışmaya başlar.
İlk bestesini 1961’de yapar ‘’Senin İçin Söylemek İstiyorum’’ adlı bu bestesini Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde ve Sovyetler Birliğinde söyler. Gittiği her yerde işçi ve öğrencilere konser davetiyeler alır ve artık durmadan şarkıları söyleyecektir. Tiyatro turneleri için Latin Amerika’nın çeşitli ülkelerine gider ve gittiği her yerde, halkın acılarını yansıtan devrim şarkılarını diğer emekçi halkların acıları ile birleştirir. Şili halkının acılarının dili, umutlarının sözcüsüdür artık…
‘’Gider gelir, iner çıkarım/ bunların hiçbiri / kendim için değil/ madenciyim ben / madene giderim / ölüme giderim / madenciyim ben’’ der şarkılarında. ‘’Bu ne dehşettir insana / bütün acıları tarafından yutturmak / çilesi evliya belirtileri / Ay her zaman güzeldir / ve güneş ölür her akşamla’’. Acılar bir bir dökülür ezgilerinde ve halkını kavgaya çağırır.
‘’Kalk dağlara bak /oralarda gelir su, güneş ve rüzgâr/ anlayacaksın ırmakları nereye akar / hissedeceksin gönlünün kanadı nasıl dolar’’. ‘’Gelin benimle, gelin / yürüyelim geniş bir yoldan / doğacak yeni bir yazgı birazdan/ gelin’’.
Devrim, onun yüreğinde önü alınamaz bir nehirdir. Dünyanın dört bir yanında kalbı devrimcilerle birlikte atmaktadır. Viktor Jara’nın; ‘’yaşamını dürüstlüktür / şair Ho Cih Minh / Vietnam’da vurduğu yumruğu / bütün insanlık için / artık toplar dövmeyecek pirinç kanallarını / barışta yaşamak güzeldir.’’ Vietnam sevicini duyumsayarak.
‘’Ayaklarıma çocuğu /peşindeler, yirmi, bir yirmi daha / hayatının adadın ya / görmek istiyorlar öldüğünü /koş, koş, koş dur…’’der Che’nin ölüm haberini aldığında. Ve devrime daha bir sıkı sarılır Viktor Jara; ‘’Devrim şarkıcısı olmanın yalnızca politik şarkılar söylemek anlamına geldiğine inanmıyorum. Devrimcilik halkımızın değerlerini emperyalizmden kurtarmaktır.’’
1970’te Unidad Popular’ın adayı olarak seçimlere katılan Allende’nın önde gelen destekçileri arasında yer alan Allende’nın iktidarını coşkuyla karşılayan Viktor Jara’nın, Allende’nin iktidarda kaldığı üç yıl boyunca yaşadıklarını eşi şöyle anlatıyordu; ‘’1970 ile 1973 arasında üç yıl boyunca Viktor günde 20 saat çalıştı, her şeyle ilgilenirdi. Sadece müzik yaparak da değil. Maden ocaklarında, fabrikalarda, gecekondu mahallelerinde, öğrencilere, çocuklara şarkı söyledi.’’
11 Eylül 1973’te Pinochet askeri faşist cuntası Allende’yı katlederek iktidara gelmesi sırasında Teknik Üniversitede gözaltına alınan Victoru Jara, binlerce Şililiyle birlikte Şili Stadyumuna getirilir. Yanında hiç ayrılmadı gitar ile birliktedir yine. Ve başladı şarkı söylemeye. Gardiyanlar ateş açma tehdidine rağmen, bütün tutsaklar şarkıya eşlik ederler.
Ve bir subayın emriyle gitar çalmasını diye elleri kırılır önce. Victor Jara artık gitar çalamamaktadır, ama şarkı söylemeye devam eder… iki gün boyunca süren işkencelerden sonra dipçikle vurularak kafasının parçalayarak katlederler onu. Ve diğer tutsaklara ibret olsun diye cesedini türbinler önüne asarlar, daha sonra başka yere bırakılan cansız bedeninde 44 mermi tespit edilir. Ancak o, son ölümsüz şarkısını bestelemiştir ve onu emekçi halkların yüreğinde koparmak, artık imkânsızdır.
2 Eylül 2023
