Ataerkil zihniyetin ürünü olan devlet sistemi altında şiddetin her türlüsüne maruz bırakılan Kuzey Suriyeli kadınlar, devrimle birlikte kurdukları örgütlülük sayesine şiddetin her türlüsüne karşı mücadele etti ve yaşamın her alanında öncü oldu.
Dünyanın her yerinde kadınlar şiddete maruz kalıyor, metalaştırılıyor, satılıyor ve katlediliyor. Savaşlarda da en çok saldırılara maruz kalanlarsa kuşku yok ki kadınlar. Kadınlar, kendilerine dönük saldırı ve şiddete karşı kurdukları örgütlülükle direnişlerini büyütmeye devam ediyor.
Suriye’de de kadınlar ataerkil zihniyetin ürünü geri gelenekler yüzünden fiziksel ve psikolojik şiddet, küçük yaşta evlilik, çok eşlilik gibi birçok dayatmaya maruz kalıyordu. Savaş ve kriz döneminde de kadınlar din ve toplumsal gelenekler adı altında katledildiler, işkence gördüler, kaçırıldılar, tecavüze uğradılar. Bu olaylar çoğunlukla DAİŞ gibi Türk devletine bağlı çete gruplarının işgal ettiği alanlarda yaşandı. Cerablus’ta Reşa Bisis adlı genç kadının çete olan abisi tarafından katledilmesi olayı, durumu gözler önüne seren olaylardan biriydi.
Rojava ve Kuzey Suriye’de devrim, kadınların öncülüğünde başladı. Kuzey Suriye ve Rojava devrimi, kadın devrimi olarak nitelendiriliyor. Kadınlar örgütlenerek, egemen ataerkil zihniyete karşı büyük bir mücadele yürütüyor.
Birlikten Kongre’ye
2005 yılında kurulan Yekîtiya Star, geliştirdiği örgütlülük ve kadınlar için organize ettiği eğitimlerle büyük bir çalışma yürüttü. Yekîtiya Star’ın çalışmaları devrim süreciyle daha da genişledi ve 2016’da Kongreya Star olarak adı değişen kadın örgütü bünyesinde 20 farklı örgüt, hareket ve dernek yer aldı.
Kongreya Star demokratik, cinsiyet eşitliği temelinde çalışmalarını yürütüyor. Kuzey ve Doğu Suriye’de birçok alanın özgürleştirilmesiyle, Kongreya Star’ın çalışmaları da genişledi.
Kongreya Star’ın başlattığı “Kadınlar Efrîn için ayağa kalkın” adlı kampanyaya, farklı ülkelerden enternasyonalist anneler gibi yüzlerce kadın katıldı.
Kongreya Star Sözcüsü Evîn Siwêd, Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın kadının özgürleşmesindeki rolüne dikkat çekerek, kadınların Öcalan’ın fikirleriyle örgütlendiğini belirtti ve “Bunun en açık örneği Almanya’da yüzlerce kadının katılımıyla gerçekleşen konferanstı. Konferansta Rojava’daki kadınların mücadelesi ve amaçları paylaşıldı” dedi.
Devrim süreciyle Qamişlo’da ilk Kadın Bilim ve Eğitim Merkezi (Mala Jin-Kadın Evi) açıldı. Bu merkezin açılış sürecinden beri çalışmalarda olan kadınlardan İlham Omer, yürütülen çalışmalar hakkında şunları söylüyor: “Kadın Bilim ve Eğitim Merkezi’nde eğitimler veriliyor. Uzlaşma komiteleri toplumsal yapı ve Demokratik Özerk Yönetim’in kadın kanunları çerçevesinde tartışma ve müzakere yöntemiyle sorunları çözüyor.”
İlham Omer, yıllar süren çalışmaların ardından Rojava’da kadınların şikayet başvurularının azaldığı, ancak DAİŞ çetelerinden yeni özgürleştirilmiş alanlarda başvuruların fazla olduğu bilgisini veriyor.
Bu merkezlerde yürütülen çalışmalar sonucunda Kadın Konseyi yasası 13 ve 24. Maddeleri çerçevelerinde çok sayıda çocuk evliliği ve çok eşliliğin önüne geçildi.
Kadın eğitim merkezleri
Kadın kurumlarında yer alan üyelere haftalık eğitimler veriliyor.
2017-2018’de Cizre bölgesinde 3 bin 32 eğitim programı düzenlendi ve ayrıca sadece kadınlar için akademiler de bulunuyor.
2017-2018 yıllarında 189 çocuk evliliğinin, 220 çok eşliliğin önüne geçildi ve 410 şiddet olayına da müdahale edildi. Bir yıl içerisinde kadın evlerine yapılan başvurular 10 bin 467 ve bunlardan 5 bin 135’i çözülürken, bin 96 başvuru da Adalet Divanı’na sevk edildi.
2018’de uzlaşma komitesinin adı “Adalet ve Uzlaşma” komitesi olarak değiştirildi. Bu komitelere bin 313 başvuru yapıldı ve bin 9 dava çözülürken, 74 dava da Adalet Divanı’na sevk edildi, 121 dava üzerinde ise hala çalışılıyor.
Kadın Konseyi kadınların haklarını koruyor
Cizre Kadın Konseyi 22 Ekim 2014’te kadın haklarını korumak amacıyla bir kanun çıkardı.
Kanunların halka tanıtılması için toplantı ve seminerler düzenlendi. Kadın Konseyi ayrıca şiddet mağduru veya tehdit altındaki kadınların kalabileceği Kadın Koruma Evleri açtı. Bu tüm Suriye çapında bir ilkti. Konsey Qamışlo, Hesekê, Til Temir ve Çilaxa’da da kadınlar için psikolojik destek merkezleri açtı. Bu dört merkezde şiddet mağduru kadınlara psikolojik yardım veriliyor.
Sara Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Örgütü
Sara Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Örgütü, şiddete maruz bırakılan, göç etmek zoruna kalan ve ölüm tehdidi altında olan kadınlar için çalışma yürütüyor. Sara Örgütü, ailelerin katıldığı eğitimler ve şiddetle mücadele üzerine seminerler, kadınlara psikolojik destek gibi birçok çalışmayı üstlenmiş durumda.
Kadın Adalet Meclisi
Cizre bölgesinin her yerinde Adalet Meclisi’ne bağlı soruşturma komiteleri bulunuyor. Ayrıca 42 savcı ve 8 Adalet Divanı üyesi de mecliste yer alıyor. Bu üyeler Adalet Konseyi’nde de görev alıyor. Toplumsal adalet alanında büyük rol oynayan meclis; eş başkanlar, savcılık, soruşturma komiteleri, uzlaşma ve adalet komiteleri yöneticilerinden oluşuyor.
Meclis üyeleri ve bünyesinde çalışma yürüten komite üyeleri Qamışlo ve Til Maruf’ta bulunan toplumsal adalet akademilerinde eğitim alıyor.
Suriye Kadın Meclisi
Suriye Kadın Meclisi 7 Eylül 2017’de kuruldu. Bünyesinde Suriye çapında çalışma yürüten kadın örgütleri ve hak savunucuları yer alıyor. Meclis, Suriye çapında kadınların tüm yaşam alanlarında yer almalarını ve şiddetle mücadeleyi amaçlıyor.
Suriye Kadın Meclisi, Rojavalı kadınların büyük mücadelesinin bir sonucu. Kuzey ve Doğu Suriye’de faaliyetlerini arttıran meclis, özellikle Tebqa, Reqa ve Derazor’un köyleri gibi DAİŞ çetelerinden yeni özgürleştirilen alanlarda kadınlardan büyük ilgi görüyor. Kadınlar aynı zamanda toplumsal inşanın birçok alanında da örgütlenmiş durumda.
Yürütülen çalışmalar sonucu Suriye’nin tüm kentlerinden 300 kadın, 5 Ekim’de Kobanê’de düzenlenen çalıştayda buluştu. Bu çalıştayda kadınların rolü ve oluşturulacak Suriye anayasasında kadın hakları ele alındı.
Genç kadınlar
Genç kadınlar şiddetle mücadelede ve örgütlenmede aktif rol alıyor. Kuzey ve Doğu Suriye’nin her yerinde şiddetle mücadele üzerine eğitimler ve seminler düzenliyorlar.
Reqalı kadınlar, karanlıktan özgürlüğe
Çete gruplarının bölgeyi işgaliyle kadınlar köle kabul edildi. Kadınlar bir yandan meydanlarda recmedilirken, öte tarafta köle olarak satıldı. QSD savaşçılarının kenti özgürleştirmesinin ardından, kadınlar çete zulmünden kurtuldu. Reqalı kadınlar örgütlenerek kendi kurumlarını oluşturdu ve Kadın Yönetimi çatısı altında örgütlenme faaliyetlerine başladı.
Kadın Yönetimi’nden Sewsen El Xelef, kentin özgürleştirilmesinin ardından kadınların yeniden ve daha güçlü şekilde yaşama katıldıklarını ve örgütlendiklerini belirtiyor.
Okullarda Jineoloji dersi
Bölgede, dünyanın hiçbir yerinde olmayan bir deneyim daha yaşanıyor. Rojava’daki okullarda, demokratik ulus ve özgür eş yaşam ilkeleriyle Jineoloji dersleri okutuluyor. Ayrıca Jineoloji akademileri de bulunuyor.
Kadın Bürosu verilerine göre kadına yönelik işlenen suçlar
İnsan Hakları Örgütü Kadın Bürosu, kadınlara yönelik saldırıları belgeledi. İşgalci Türk ordusunun Efrîn’de kadınlara yaptıklarının yer aldığı belgelere göre, işgalden sonra Efrîn’de 480 kadın işkence gördü, binlerce kadın göç etmek zorunda kaldı. Zozan Beşir Sileman ve Xedice Riyad adlı kadınların da aralarında bulunduğu 43 kadın kaçırıldı, 25 kadın da tecavüze uğradı.
2018 yılının başından beri Efrîn’de 163 kadın işgalci Türk ordusu ve çeteleri tarafından katledildi ve yaralandı. Son olarak Eyşa Henan (80) adlı çatın çeteler tarafından öldürüldü.
Cizre ve Kobanê’de ise 8 kadın katledildi.
24 Kasım 2018
ŞÎNDA EKREM
ANHA
