2018’de kapitalizmin yapısal sorunları derinleşti

2018 yılında dünya genelinde silahlanma yarışı dur durak bilmeksizin devam etti. ABD, İngiltere, Almanya ve Rusya başta olmak üzere Batı dünyası özellikle Ortadoğu ülkelerini silaha boğarken, yaşanan savaşlarda her gün yüzlerce insan yaşamını yitiriyor.

Savaşlardan dolayı 2018’de de başta Ortadoğu olmak üzere dünya milyonlarca insan göç etmek zorunda kaldı. Dünyanın farklı yerlerinden yaşanan savaş ve baskılardan dolayı milyonlarca insan kendisini göç yollarına vurdu. Bu yolculukta binlerce kişi can verdi.

Diğer yandan 2018 yılında özellikle öne çıkan başlıklardan biri de ticaret savaşları oldu. ABD ile Çin, ABD ile İran ve Batı bloku ile Doğu bloku arasında yaşanan ticaret savaşları karşılıklı “yaptırım, kota, müeyyide ve ambargo” gibi kararlarla derinleşerek devam ediyor.

2018 yılının genel fotoğrafına bakıldığında mevcut kapitalist sistemin yapısal sorununun derinleştiği ve ulus-devlet formunun ayakta tutulması için devletlerin özellikle sağa yaslanarak katı merkeziyetçi bir yapıya büründüğü görülüyor.

Bunun yanı sıra klasik diplomatik tehammüllerin tüm devletler tarafından bir kenara bırakıldığı gözlemlenirken, bunun en belirgin olduğu saha ise Suriye özelinde Ortadoğu oldu. Daha çok şantaj ve blöf siyasetleri öne çıktı.

OCAK

* 6 Ocak: MiFID II olarak bilinen Avrupa Birliği’nin yeni mali reform paketi yürürlüğe girdi. Reform paketi ile sermayedarlar ve kapitalistler güvence altına alındı.

* 6 Ocak: ABD, Afganistan’daki Amerikan askerlerine saldıran Taliban ile “kararlı bir şekilde mücadele etmediği gerekçesiyle Pakistan’a yapacağı güvenlik yardımlarını askıya aldı.

* 7 Ocak: Suudi Arabistan’ın petrol devi olan devlet şirketi Aramco, yüzde 5 oranında özelleştirilmesi amacıyla anonim şirkete dönüştürüldü.

* 7 Ocak: Arap baharının kıvılcımını yakan Tunus halkı, ülkede 1 Ocak’ta yürürlüğe giren yeni bütçe yasasına karşı 20 ayrı kente sokaklara dökülerek, yasayı protesto etti. Eylemler ayın 11’ine kadar devam etti.

* 13 Ocak: Kuzey ve Güney Kore arasında iki yıl aradan sonra gerçekleşen ilk resmi sivil müzakerelerden olumlu sonuç alındı.

* 14 Ocak: Yunanistan’da emekçiler hükümetin yeni kemer sıkma politikalarına karşı, grevler ve protestolarla alanlara çıktı.

* 19 Ocak: Washington merkezli düşünce kuruluşu Freedom House 2018 dünya özgürlükler raporunda, dünya genelinde demokrasinin gerilediğini, Türkiye’nin özgür olmayan ülkeler kategorisine düştüğünü açıkladı.

* 19 Ocak: ABD Savunma Bakanlığı Ocak ayı sonunda açıkladığı Ulusal Savunma Stratejisi’nde Çin ve Rusya en büyük öncelikler olarak tanımlandı.

* 20 Ocak: Türk devleti ve ona bağlı cihatçı gruplar Efrîn işgal saldırılarına başladı. Mahabad Kürt Cumhuriye’nin yıkılışının 72’nci yıldönümüne denk getirilen işgal saldırısı 72 uçakla başlatıldı.

ŞUBAT

* 4 Şubat: Almanya, bütün tepkilere rağmen Türkiye ve Suudi Arabistan’a silah satışlarına devam etme kararı aldı. Özellikle Alman Leopar tanklarıyla Efrîn’de çok sayıda sivil katledildi.

* 24 Şubat: New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi, Rıza Zarrab ve eski Halkbank Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Hakan Atilla dava kayıtlarına gizlilik kararı olan yeni bir dosya daha ekledi.

* 25 Şubat: Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Suriye’de en az 30 gün sürecek ‘insani ateşkes’ tasarısını oy birliğiyle kabul etti, Türkiye ve ona bağlı çeteler karara uymadı.

MART

* 3 Mart: Rusya devlet başkanı Vladimir Putin, ulusal sesleniş konuşmasında Rusya’nın “sınırsız menzile” sahip ve dünyadaki “hiçbir savunma sistemi tarafından engellenemeyecek” bir kıtalararası balistik füze geliştirdiklerini açıklayarak, rakiplerine göz dağı verdi.

* 8 Mart: NATO Avrupa Müttefik Kuvvetler Komutanı Orgeneral Curtis Scarrapotti, ABD Senato Silahlı Hizmetler Komisyonu’nun savunma bütçesi oturumunda Türkiye’yi s-400 alımı konusunda uyardıklarını söyledi

*13 Mart: ABD devlet başkanı Donald Trump Tillerson’ın yerine CIA başkanı Mike Pompeo’nun atandığını açıkladı.

* 14 Mart: Angela Merkel’in başbakanlığındaki büyük koalisyonu hükümeti resmen kuruldu.

* 18 Mart: Türkiye’nin Efrin’i işgal harekatında sivillerin yoğun olarak hedef alınması nedeni ile QSD ve YPG güçleri direnişin 58. gününde kent merkezinden çekilme ve gerilla taktiği ile savaşı sürdürme kararı aldı.

* 24 Mart: ABD Başkanı Donald Trump, twitter üzerinden yaptığı açıklamayla, Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı H.R. McMaster’ı görevden aldığını, yerine ABD eski Birleşmiş Milletler Temsilcisi John Bolton’ı atadığını açıkladı.

* 30 Mart: Suriyeli Kürt ve Arap temsilcilerden oluşan bir heyeti kabul eden Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Fransız birliklerinin Minbic’ta konuşlandırılacaklarını duyurdu.

* 31 Mart: ABD Başkanı Trump, ticaret savaşlarının düğmesine bastı. ABD’nin ithal ettiği çelik ve alüminyuma ek gümrük vergisi getiren düzenlemeyi imzaladı. Çin yönetimi, karardan dolayı nisan ayı başında ABD’yi, Dünya Ticaret Örgütü’ne şikayet etti.

NİSAN

* 14 Nisan: Duma’da kimyasal silah kullanıldığı iddiaları üzerine ABD Başkanı Donald Trump, sabah 04.00 sıralarında yaptığı Ulusa Sesleniş konuşmasında İngiltere ve Fransa ile birlikte Suriye’ye ortak hava saldırısı başladıklarını duyurdu.

* 21 Nisan: NATO, Rusya, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’dan gelebilecek risklere ve tehditler karşı kurulan Çok Yüksek Hazırlık Seviyeli Müşterek Görev Gücü’nden Türkiye’nin sorumlu olacağını söyledi.

27 Nisan: Kuzey ve Güney Kore liderleri bir araya geldi, görüşme sonrası düşmanlığın sona erdirilmesi konusunda uzlaşmaya varıldığı açıklandı.

MAYIS

* 11 Mayıs: ABD Devlet Başkanı Donald Trump, 8 Mayıs’ta Obama döneminde İran’la imzalanan nükleer anlaşmadan (P5+1) çekilme kararı aldığını açıkladı.

* 24 Mayıs: ABD Hazinesi dört Türk şirketi ve bir Türk vatandaşını ‘terörizmin finansmanı’ suçlamasıyla yaptırım listesine aldı.

* 26 Mayıs: Türkiye’nin Kürtlere yönelik işlediği suçları yargılamak üzere mart ayında kurulan Daimi Halklar Mahkemesi Uluslararası Tribunal, mayıs ayı sonunda kararını açıkladı. Türkiye, “savaş suçu” ve “devlet suçu” işlemekten mahkum edildi.

HAZİRAN

* 15 Haziran: Afganistan Savunma Bakanlığı, haziran ayı ortasında Pakistan Talibanı lideri Molla Fazlullah’ın ABD-Afganistan ortak hava saldırısında öldürüldüğünü duyurdu.

* 17 Haziran: Dünya üzerindeki buzulların yüzde 90’ının bulunduğu Antarktika’daki buzul erimelerinin son 6 yılda 3 kat arttığı açıklandı.

* 23 Haziran: Dünya Mülteciler Günü’nde her dakikada en az 20 kişi her şeyini geride bırakıp yaşadığı yeri terk etmek zorunda kaldığı açıklandı.

TEMMUZ

* 7 Temmuz: Güney Afrika’da bir doğal koruma alanında kaçak gergedan avlayan avcılar, ava giderken avlandı, aslanlara yem oldu.

* 8 Temmuz: Meksika’da Temmuz ayı başında gerçekleştirilen devlet başkanlığı seçimlerini uzun yıllar sonra ilk kez bir sol aday, Andrés Manuel López Obrador kazandı.

* 11-12 Temmuz: Belçika’nın başkenti Brüksel’de bir NATO zirvesi düzenlendi.

* 14 Temmuz: Atina’daki Olympia tapınağının yakınlarında yapılan kazılarda, Roma Dönemi’ne ait bulgular arasında, Odyssia Destanı’ndan 13 satırın kazılı olduğu 1800 yıllık bir kil levha bulundu.

* 16 Temmuz: ABD Başkanı Trump ile Rusya devlet başkanı Putin Finlandiya’nın başkenti Helsinki’de bir araya geldi.

* 19 Temmuz: Likud Partisi’nin sunduğu yasa tasarısının İsrail parlamentosunda oylanmasından sonra “İsrail Yahudilerin Ulus Devleti” olarak yasalaştı.

* 27 Temmuz: Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Kıbrıs’ta görev yapan Barış Gücü’nün görev süresinin altı ay daha uzatılmasına karar verdi.

* 29 Temmuz: Demokratik Suriye Meclisi, Şam yönetimiyle müzakerelerin ilerletilmesi ve şiddetin sona ermesi konusunda görüşmelere başladı.

AĞUSTOS

* 2 Ağustos: Papa Francisco, Roma Katolik Kilisesi’nin idam cezasına karşı tutumunu sertleştirdi. Vatikan’dan yapılan açıklamada, ölüm cezasının Katolik inanç ve ibadet kılavuzundan çıkarıldığı ifade edildi.

* 2 Ağustos: Apple’ın açıklanan bilançosuna göre, bu yılın Nisan-Haziran döneminde geçen senenin aynı dönemine göre şirketin geliri yüzde 17,3 artarak 53,26 milyar dolara, net karı da yüzde 32,1 yükselerek 11,52 milyar dolara ulaştı. Şirketin değeri 1 trilyon doları aşarak rekor kırdı.

* 5 Ağustos: İran Dışişleri Bakanlığı, Suriye’nin farklı noktalarında bulunan askeri güçleri için “Suriye’de istikrar sağlanması ve terörle mücadelede önemli başarılar sağlanması halinde azalacağını veya tamamen sonlanacağını” açıkladı.

* 15 Ağustos: Türk devletinin Mart ayında “askeri casusluğa teşebbüs” iddiasıyla tutukladığı iki Yunanistanlı asker serbest bırakıldı.

* 17 Ağustos: Pakistan parlamentosunun alt kanadındaki başbakanlık seçimlerini, meclisteki en büyük grubu oluşturan Tahrik-i İnsaf lideri eski kriket yıldızı İmran Han kazandı.

* 19 Ağustos: BM İnsani Yardım Koordinasyon Ofisi, “Dünya İnsani Yardım Günü” vesilesiyle savaşlarda ölen sivillere ilişkin rapor yayınladı. Savaşlarda ölen her 4 kişiden 3’ünün sivil olduğu kaydedilen raporda, 2017 yılında ölen 43 bin kişiden 31 bin 904’ünün sivil olduğu belirtildi.

* 23 Ağustos: Göreve geldiğinden bu yana azledilme tehdidi ile karşı karşıya olan Trump, yaptığı bir açıklamada azledilmesi durumda Amerikan ekonomisinin çökeceğini iddia etti.

EYLÜL

* 10 Eylül: Kolombiya’nın yeni cumhurbaşkanı olan Ivan Duque ve ELN arasında 7 Ağustos günü Küba’da başlatılan barış görüşmelerinde, hükümetin sunduğu şartların ELN tarafından kabul etmediğini açıkladı.

* 14 Eylül: Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maasi, Rus mevkidaşı Sergey Lavrov’la buluşmadan önce twitter üzerinden Suriye konusunda yaptığı açıklamada “Suriye’de sorumluluk almaya hazırız” dedi.

* 19 Eylül: Eylül ayı ortasında Türkiye ve Rusya, İdlib’deki gerilimi azaltma bölgesindeki durumun normale döndürülmesi konusunda bir mutabakat zaptı imzaladı.

* 22 Eylül: Şili’de “Akbaba Operasyonu” adı altında 12 kişinin kaybedilmesinden sorumlu tutulan 20 eski istihbarat üyesine hapis cezaları verildi. Devlet kayıp yakınlarına tazminat ödemeye mahkum edildi.

* 22 Eylül: İran’ın güneybatısındaki Ahvaz kentinde bir askeri geçit törenine silahlı saldırı düzenlendi. Saldırıda 30 kişi hayatını kaybederken 60 kişi yaralandı.

* 26 Eylül: ABD, Fransa, Almanya, İngiltere, Mısır, Ürdün ve Suudi Arabistan dışişleri bakanları Suriye’de “Yeni bir Anayasa” oluşturulması çağrısı ile New York’ta bir araya geldi. ABD Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, “Suriye’deki savaşa askeri bir çözüm yok ve siyasal bir çözüme alternatif yok” denildi.

* 27 Eylül: Birleşmiş Milletler’in 73’üncü Genel Kurulu vesilesiyle New York’ta 30’un üzerinde ülke ve şirket temsilcisi, ‘One Planet Summit’ adlı zirvenin ikinci buluşmasında bir araya geldi.

* 29 Eylül: Endonezya’da yaşanan deprem sonrası tsunami meydana geldi. Ulusal Afet Dairesi deprem ve tsunami sonrasında bini aşkın kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı.

EKİM:

* 2 Ekim: Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı, ülkesinin İstanbul büyükelçiliğine girdikten sonra ortadan kayboldu. Bir anda uluslararası bir sorun haline gelen olayda daha sonra Kaşıkçı’nın konsoloslukta öldürüldüğü ortaya çıktı.

* 2 Ekim: 2018 Nobel Fizik Ödülü, Kanadalı bilim kadını Donna Strickland ile Amerikalı bilim adamı Arthur Ashkin ve Fransız bilim adamı Gerard Mourou’ya verildi. Strickland, 55 yıl sonra bu ödülü alan ilk bilim kadını oldu. Ödül. Strickland’a lazer fiziği alanındaki çalışmaları nedeniyle verildi.

* 2 Ekim: Lahey Uluslararası Adalet Divanı Şili ve Bolivya arasında 134 yıldır süregelen sınır anlaşmazlığı davasında, Bolivya’nın Şili toprakları üzerinden denize ulaşım hakkı talebini reddetti.

* 4 Ekim: Çin’de üretilen bilgisayar ekipmanlarına ABD’nin teknoloji sırlarını çalmak için “minik casus çipler” eklendiği iddia edildi. Pirinç büyüklüğündeki çiplerin başta Amazon ve Apple olmak ABD firma ve kamu kurumlarında kullanılan bilgisayarlara yerleştirildiği belirtildi.

* 4 Ekim: Almanya’nın ikinci büyük eyaleti olan Bavyera’da on binlerce kişi aşırı sağcılara ve eyaletteki sert polisiye uygulamalara karşı protesto gösterisi düzenledi.

* 14 Ekim: İran’ı hedef alan yaptırımların hayata geçmesi sonrası dini lider Ali Hamaney “Ülkedeki mevcut ekonomik sorunlar, özellikle dar gelirli vatandaşları zor durumda bırakmıştır” açıklamasında bulundu.

27 Ekim: ABD Başkanı Trump, Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayetinin sorumlusunun Suudi Veliaht Prens Muhammed Bin Selman olabileceğini ilk kez dile getirdi.

* 27 Ekim: Türkiye, Rusya, Almanya ve Fransa devlet başkanları Suriye gündemi ile İstanbul’da bir araya geldi. Toplantı sonrası yapılan açıklamalarda Suriye’nin toprak bütünlüğü ve siyasi çözümün gerekliliği vurgusu öne çıktı.

KASIM

* 4 Kasım: Avrupa Birliği, İngiltere, Almanya ve Fransa yayınladıkları ortak açıklama ile ABD’nin ticaret konusunda İran’a yönelik yaptırımlarına karşı çıktı.

* 22 Kasım: ABD Savunma Bakanı James Mattis, Türkiye’nin Suriye sınırına yönelik ‘kaygılarını’ gidermek amacıyla, sınır hattında birkaç bölgede gözlem noktaları kuracaklarını söyledi.

* 27 Kasım: Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi NASA tarafından kırmızı gezegen Mars’a gönderilen InSight, 7 aylık bir yolculuk ardından hedefine ulaştı.

* 28 Kasım: Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, Afgan hükümeti ve Talibanları doğrudan barış müzakereleri başlatmaya çağırdı.

*29 Kasım: Satrançta dünyanın bir numarası Norveçli Magnus Carlsen, ABD’li rakibi Fabiano Caruana’yı uzatma oyununda yenerek Dünya Satranç Şampiyonluğu unvanını elinde tutmayı başardı.

*29 Kasım: Birlemiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura’nın danışmanı Jan Egeland, “misyonumuzdan birisi insanı yardım ulaştırmak, diğer ise sivilleri koruyamadık, açıkça söyleyebilirim ki; sivilleri korumak anlamında başarısız kaldık” dedi.

ARALIK

* 4 Aralık: ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi Jemes Jeffrey, Türkiye ziyareti öncesi yaptığı açıklamada “Artık Astana’nın fişini çekme vakti” dedi.

* 4 Aralık: Fransa’da haftalardır devam eden ve giderek ülke geneline yayılan akaryakıt zammı karşıtı “Sarı Yelekliler” eylemi ilk zaferini kazandı. Protestoları sonucunda Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron zam kararını geri çektiğini açıkladı.

* 5 Aralık: İngiltere’de parlamento, Brexit Anlaşması’nın reddedilmesi halinde atılacak adımlarla ilgili söz sahibi kalmasını sağlayacak bir önergeyi kabul ederek, Theresa May hükümetini bir kez daha yenilgiye uğradı.

* 7 Aralık: Almanya Başbakanı Angela Merkel, 18 yıldır başında olduğu Hıristiyan Demokrat Birlik (CDU) Partisi Genel Başkanı sıfatıyla son konuşmasını yaparak genel başkalık görevine veda etti.

*10 Aralık: Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün (SIPRI) son araştırması, dünyada silah ve savunma ürünleri piyasasının yarısından fazlasının hala ABD’li şirketlerin elinde bulunduğunu gösterdi. Batı Avrupa’da silah üreten ülkeler arasında İngiltere birinci, Fransa ise ikinci sırayı alıyor.

* 12 Aralık: Macaristan sokakları yılın son ayında Viktor Orban karşıtı eylemerle sarsıldı. Köle yasası olarak adlandırılan yıllık fazla mesai sınırını artıran yeni iş kanununa yönelik protestolar günlerce devam etti.

* 14 Aralık: Gazetecileri Koruma Komitesi’nin (CPJ) yayınladığı rapora göre, dünya çapında mesleğini yaptığı için tutuklanan gazetecilerin sayısı rekora doğru ilerliyor. Raporda, kayıtlı 251 tutuklu gazetecinin bulunduğu ve tutuklu gazetecilerin yarısından fazlasının Türkiye, Çin ve Mısır’da bulunduğu açıklandı.

* 19 Aralık: AB Komisyonu Başkan Yardımcısı Valdis Dombrovskis, Brüksel’de düzenlediği basın toplantısında, İtalya ile 2019 bütçesine ilişkin yaşanan anlaşmazlığın giderildiğini söyledi.

* 19 Aralık: Sudan’da, yoksulluk nedeniyle başkent Hartum dahil 10 ayrı kentte sokaklara dökülen halkın öfkesi dinmiyor.

* 19 Aralık: ABD Başkanı Donald Trump Suriye’den çekileceklerini açıkladı.

* 21 Aralık: Trump’ın Afganistan’dan da askerlerin bir bölümünü de geri çekeceği açıklandı.

* 22 Aralık: ABD Savunma Bakanı James Mattis, Başkan Trump ile yaşadığı görüş ayrılığı nedeniyle istifa etti. Mattis,mevcut aşamada Suriye’den ABD askerlerinin geri çekilmesi kararına da karşı çıkıyordu.

* 22 Aralık: Mattis’in ardından ABD’nin DAİŞ’le Mücadele Koalisyonu Özel Temsilcisi Brett McGurk’ün de istifa etti.

* 23 Aralık: Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Yemen’in Hudeyda kentindeki ateşkesi gözlemek amacı ile bir heyet gönderilmesi konusunda karar aldı.

* 27 Aralık: BAE ve Bahreyn Suriye ile diplomatik ilişkileri başlatma ve Şam elçiliklerini açma kararı aldı.

ANF 1 Oca 2019

Önceki İçerik2019’da Türk dış politikasını bekleyenler!
Sonraki İçerikYeni bir yılı geriden bırakırken