ABD’deki aşırı sağcıların saygıyla andığı ‘kurucu babaların’ neredeyse tamamı köle sahibiydi ya da köle ticaretinden para kazanıyordu. Aşırı sağcılar, bu dönemin özlemiyle darbe için harekete geçti.

ABD'de 6 Ocak günü Kongre binasına baskın düzenleyen aşırı sağcılar, QAnon, paramiliterler ve Donald Trump’ı destekleyen çete, kısaca 1776 yılında ABD’nin ‘kurucu babaları’ denen grubun yaptığı şeyi yaptıklarını iddia ettiler: Artık onları temsil etmeyen gayri meşru bir hükümeti deviriyorlardı. Bu, 'ikinci Amerikan Devrimi' dedikleri şeyin başlangıcıydı.

Ortaya çıkışı (ilk) Amerikan Devrimi’ne kadar uzanan ve on yıl önce Cumhuriyetçi Çay Partisi aktivistleri tarafından yeniden diriltilen bir direniş sembolü olan “Don't Tread on Me” (Üzerime Basma) yazılı bayrağın bu karmaşanın içinde görülmesinin nedeni de buydu.

Bu tarihin Trump taraftarlarının gözünde ne kadar çekici olduğunu anlamak güç değil. ‘Kurucu babalar’ dönemi, Amerikalıların büyük kısmının zihninde büyük bir yer tutmuştur. Ve geçmişe dair hikayeler, en nihayetinde, bireylerin, ailelerin ve küçük ve büyük toplulukların kendilerini nasıl anlamlandırdıklarını ortaya koyar.

Ne var ki, geçmişe ilişkin bu hatıraların mutlak biçimde seçici olduğunu belirtmek gerekir.

Kadına şiddet probleminde hem suçlu hem de mağdur bağlamında spesifik bir kimlik söz konusu değil. Bunu Türkiye kontekstinde düşününce muhafazakar kadınlar da seküler kadınlar da, şehirde yaşayan da kırsalda yaşayan da, üniversite mezunu olan da ilkokul mezunu olan da şiddete maruz kalıyor. Aynı denklem, şiddeti işleyen için de geçerli.

Kadına şiddet tıpkı diğer birçok suç türü gibi renk, din, dil, ırk ayırımı olmayan global bir problem ve suç. Başka bir deyişle, ne şiddeti gerçekleştiren ne de şiddete maruz kalan bağlamında tek bir kimlikten söz edilebilir. Dünyanın en gelişmiş ülkelerinde de en geri kalmışlarında da, en modern ve eğitim seviyesi yüksek olan toplumlarda da en geleneksel ve okuma-yazma oranı düşük olanlarında da, beyazlar tarafından da siyahların eliyle de vuku buluyor. Çünkü meselenin özünde çok önemli, çok kadim bir etken var: Ataerkil zihniyet! Problemin temel dinamikleri global olduğu gibi mücadeledeki esas ve ilk söylem de ortak: ‘Kadına şiddet evrensel bir suç ve insan hakları ihlalidir!’

Feminist grup Bloque Negro'nun bir üyesi olan Doc, insan hakları bürosunu işgal eden aktivistler arasında yer alıyor. (Marissa Lang / The Washington Post)

Meksika’da İnsan Hakları Komisyonu binasını işgal ederek ‘sığınma evi’ne çeviren feministler, 2020 yılında pandemi ile kadın cinayetlerinin rekor kırdığını söylüyor

Meksika’da Eylül ayında kadınlar, erkek şiddetine karşı ülkenin en kitlesel eylemlerine başladı. İnsan hakları Komisyonu binasından devlet çalışanlarını kovdu ve binanın duvarlarına katledilen kadınların fotoğraflarından oluşan posterler astı. Daha sonra kadınları ve çocukları burada barınmaya davet ettiler.

Onlarca aile, işgal edilen İnsan Hakları Komisyonu binasına sığındı. Bu insanlar feminist hareket tarafından sığınma evlerine dönüştürülen ofislerde uyuyorlar ve buralara bağışlanan yiyecek ve giyeceklerle yaşamlarına devam ediyorlar.

Ortak bir mutfakta yemekler hazırlanırken, gönüllüler giysi, temel ihtiyaç ürünlerini ve sanat malzemelerinin listesini ya da bağışlanan ürünlerin dağıtımını yapıyor. Çocuklar için oyun alanlarının da olduğu sığınma evlerine erkeklerin girmesi kesinlikle yasak.

Alexandra Kollontai ve yoldaşları, kadınların Sovyet toplumuna tam katılımı için 1918’de Zhenotdel’i kurdular. Müslüman Orta Asya’daki kadınların kurtuluşu için çabaları, devrimin özgürleştirici vaadini gösterdi ve ezilenin aktif desteği olmadan değişimi dayatmanın tehlikelerini de

Sovyetler Birliği Komünist Partisi merkez komitesinin kadınlar bölümü Zhenotdel’in [Çalışan Kadınlar Arasında Ajitasyon ve Propaganda İçin Merkezi Komisyon; -ç.n.] on yıllık tarihi, kadınların kurtuluşunu Sovyet projesinin kalbine koyma mücadelesinin tarihidir. Alexandra Kollontai ve Inessa Armand gibi komünist kadınlar tarafından 1918’de kuruldu; işçi ve köylü kadınlar için sosyal ve politik hayata katılmak, devrimi doğrudan kendi ellerine almak için eşi olmayan bir platform yarattı. Ancak, bu deneyim bugün, kendilerini Sovyet tarihi hakkında bilgili addedenler tarafından bile çok az bilinmektedir.

ABD’de, Birleşik Krallık’ta ve Avrupa’da sömürgeciliğin ve köleliğin merkezi olan yerlerde heykellerin yıkılmasıyla ırkçı ve zalim geçmişlerin izlerinin göz önünden kaldırılması, muhafazakâr siyasetçileri, tarihçileri, hatta kimi “liberal” düşünür ve temsilcileri kızdırdı: tarihsel revizyonizmin beraberinde “silme”yi ve ikonoklazmı getirmemesi gerektiğini söylüyorlar. Muhafazakâr söylem bu tür faaliyetleri yağma olarak tarif ediyor ve “ayak takımı”nın toplum, toplum düzeni ve kamu mülkü aleyhine şiddet eylemleri gerçekleştirdiğini, isyancıların geleneğimizi ve anıt mirasımızı yağmaladığını iddia ediyor. Yugoslavya’da Partizan, sosyalist ve post-sosyalist dönüşüm süreçlerini inceleyen, özellikle de sosyalizm sonrası dönemde hayata geçirilen hafıza temizleme süreçlerine odaklanan biri olarak, bu iki tarihsel uğrağı karşılaştırmak istiyorum: 1990’lardaki post-sosyalist hafıza revizyonizmi ile Black Lives Matter hareketinin bugünkü ikonoklazmı.

Şili, Ekvador ve Kolombiya’da ortaya çıkan isyan ekonomik büyümenin büyük pastasını yiyen ama aynı zamanda olanca az vergi ödeyen, sağlık, eğitim ve emeklilik maaşlarını da piyasanın acımasız mantığına bırakan bir azınlığa karşı isyandır

Ekvador, Şili, Bolivya ve Kolombiya. Sokaklarda bozuk düzene karşı haftalar boyunca süren protestolar yaşanıyor. Yoğun bir şekilde kullanılan gaz bombaları çevre kirliliğine karışarak havayı solunamaz hale getirdi. Her protesto özel bir nedene sahip ancak her biri benzer şekillerde ifade ediliyor. Genç erkek ve kadınlar protestolarda öncü rolü oynuyor. Korkularını yitirmiş bir şekilde daha büyük bir şey için mücadele ediyorlar. Dijital ağlar onları bir şekilde “güçlendiriyor” ve harekete geçiriyor. Bu yüzden liderlere ihtiyaç duymuyorlar. Ancak polis baskısı çok şiddetli şekilde yaşanıyor. Tam teçhizatlı olarak donatılmış baskı ve şiddet aygıtları giderek çoğalıyor. Gaz bombalarıyla kör edilen gözler, kırılan kafatasları, boğulan akciğerler, polis şiddetiyle parçalanarak şekil değiştiren yüzler. Ve bunlar yetmediğinde gerçek mermiler.

Neoliberalizmin defalarca deneyip başaramadığı, serveti toplumun en yoksul kesimlerine yeniden dağıtma işini yerli-sosyalist proje başardı

Evo Morales’e karşı darbe benim gibi yerliler için ne anlama geliyor? – Nick Estes

Evo Morales, Bolivya’nın ilk yerli başkanı olmaktan daha öte bir anlam taşıyor; o bizim de başkanımız. Mütevazı bir Aymara koka çiftçisinin 2006 yılında ülkenin en üst makamına kadar yükselmesi, yerli halkın tarihe yol gösterme zamanının geldiğine işaret ediyordu. Kendisini iktidara taşıyan toplumsal hareketler içerisinde sosyalizmin yerli vizyonları ve Pachamama (Andların Toprak Anası) değerleri ortaya çıktı. Evo, yarıkürede yerlilerin beş yüzyıllık mahrumiyetini ve mücadelesini temsil ediyor.

Evo’ya karşı darbe, bu yüzden yerli halka karşı bir darbedir.

Evo’yu devlet karşıtı soldan ve sağdan eleştirenler, başarısızlıklarını vurgulamakta zaman kaybetmediler. Oysa bu son şiddetli tepkiyi kışkırtan şey, kazandığı zaferlerdi.

Musul ve Rakka’nın 2017'deki uzun kuşatmaların ardından düşmesiyle IŞİD’in kesin askeri yenilgisi de yaşandı. Bağdadi nadiren de olsa ilham verici konuşmalar kayıt altına almaya devam etti. Bu konuşmalar, Manchester’dan Colombo’ya kadar sivil hedeflere yönelik terör saldırılarının yapılmasını teşvik etse de halifeliğin çöküşü karşısında hiçbir çözüm sunmuyordu

Bağdadi, halifeliğinin çöküşü karşısında çaresizdi – Patrick Cockburn

Kendi kendini İslam Devleti’nin halifesi ilan eden IŞİD’in lideri Ebu Bekir el-Bağdadi’nin ölümü, 2010’dan beri yönettiği vahşi cihatçı hareketin sonunu getirmese de ciddi bir darbe oldu.

Neoliberalizmin defalarca deneyip başaramadığı, serveti toplumun en yoksul kesimlerine yeniden dağıtma işini yerli-sosyalist proje başardı

Evo Morales’e karşı darbe benim gibi yerliler için ne anlama geliyor? – Nick Estes

Evo Morales, Bolivya’nın ilk yerli başkanı olmaktan daha öte bir anlam taşıyor; o bizim de başkanımız. Mütevazı bir Aymara koka çiftçisinin 2006 yılında ülkenin en üst makamına kadar yükselmesi, yerli halkın tarihe yol gösterme zamanının geldiğine işaret ediyordu. Kendisini iktidara taşıyan toplumsal hareketler içerisinde sosyalizmin yerli vizyonları ve Pachamama (Andların Toprak Anası) değerleri ortaya çıktı. Evo, yarıkürede yerlilerin beş yüzyıllık mahrumiyetini ve mücadelesini temsil ediyor.

Evo’ya karşı darbe, bu yüzden yerli halka karşı bir darbedir.

Evo’yu devlet karşıtı soldan ve sağdan eleştirenler, başarısızlıklarını vurgulamakta zaman kaybetmediler. Oysa bu son şiddetli tepkiyi kışkırtan şey, kazandığı zaferlerdi.

Güneydoğu Meksika dağlarından Zapatista Kadınları

“Kız kardeşler, yoldaşlar” diye başlayan mektupta; “Söylemek ya da sizi haberdar etmek istediğimiz şey biraz üzücü. Çünkü bu Mart 2019’da, Zapatista topraklarımızda,İkinci Uluslararası Mücadele Eden Kadınlar Buluşması’nı yapamayacağız. Yeni hükümetlerin daha önce açıkça yapacaklarını söylediği büyük kapitalistlerin mega projeleri ortaya çıktı. Maya Treni’nden, Tehuantepec Kanalı planından, ahşap ve meyve ürünleri için ağaç dikiminden bahsettiler. Ayrıca madencilik şirketlerinin ve büyük gıda şirketlerinin de topraklara gireceğini söylediler. Topraklarımızı metaya dönüştürerek biz yerli halkları yok etme girişiminde bir tarım planı da var. Carlos Salinas de Gortari’nin başarıyla tamamlayamadığı şeyi tamamlamak istiyorlar çünkü biz, onu isyanımızla durdurduk.”